Studenti nga Ferizaj, Nuhi Çerkini, ditë më parë në një konferencë Ndërkombëtare në Pula të Kroacisë . Kjo konferencë u organizua nga Universiteti i Broklinit në New York dhe Universiteti i Shkencave të Avancuara në Greqi.
Në këtë konferencë Çerkini ka prezantuar një punim shkencorë lidhur me zhvillimin ekonomik të Kosovës së pasluftës, trendet e migrimit dhe politikat e menaxhimit të migracionit.
“Ky punim ofron një pasqyrë të indikacionit të migrimit në zhvillimin ekonomik dhe të varfërisë në Kosovë. Studimi përfshinë një rishikim të literaturës në dispozicion, dhe diskutimet e nivelit me politikë bërësit në Kosovë. Ky punim shqyrton kontekstin e zhvillimit ekonomiko-financiar dhe trendet e përgjithshme të migrimit, para se gjithash, duke u fokusuar në politikat e orientuara drejt menaxhimit të migracionit dhe ndikimin më të gjerë të migrimit mbi zhvillimin ekonomik dhe përmirësimin e mirëqenies së shoqërisë” ka thënë Çerkini
Për këtë Çerkini ka thënë se ky punim mundë të jetë i shfrytëzueshëm për avancimin e politikave të vendit të Kosovës, saj përket përmirësimit të mëtejmë të zhvillimit ekonomik dhe standardit jetësor në shoqëri.
——————————————————————–
Punimi i plotë i prezantuar në Konferencën Ndërkombëtare i Nuhi Çerkinit në Pula të Kroacisë
Gjendja dhe zhvillimi ekonomik në Kosovë
Pas, shtetit më të varfër të ish-Jugosllavisë, Kosova sot është një nga zonat më të varfra në Ballkan dhe në mesin e shoqërive më pak të zhvilluara në Evropë (UNDP 2009a). Në kuadër të ish-Jugosllavisë, Kosova përjetoi vetëm zhvillimin sipërfaqësore, si një prodhues kryesor i mineraleve dhe produkteve bujqësore (Govori 1997, ESI 2006). Kriza në ish-Jugosllavi gjatë viteve 1980 rënduar situatën ekonomike në shtet, me një rënie të prodhimit të brendshëm, rritja e papunësisë dhe neglizhencës, dhe përjashtimin dhe persekutimin e komunitetit shqiptar gjatë “epokës” së Millosheviqit (Clark 2000; Mertus 1999). konflikti i armatosur ndjekur në 1998 duke çuar në shkatërrim ekonomik, dhe zhvendosjet masive të popullsisë dhe humbjen e jetës ( Banka Botërore 2009). Periudha e pasluftës nën administrimin e UNMIK-ut është karakterizuar nga një rimëkëmbje të veçantë ekonomike. Pas fazës fillestare të rindërtimit, GDP është rritur me 1.7 për qind në vit që nga viti 2003, dhe pritet të arrijë në 3 për qind në 2 për qind .
Me popullatën më të re në Evropë dhe një normë të rritjes së popullsisë të lartë, papunësia është ndoshta problemi më i madh me të cilat përballen kosovarët, me një gamë të normës së papunësisë prej 30 për qind (FMN 2008) në rreth 50 për qind, ndërsa numri i punëkërkuesve vazhdon të rritet nga 1,000 çdo muaj, duke arritur 219,721 në dhjetor 2012
1.1 Gjendja në Kosovë
Në fund të konfliktit në 1999-2000, Kosova u përball me probleme serioze sociale, me IOM-in (2000) vlerësuar se mbi 70 për qind e popullsisë janë “persona të mbështetura ‘, në krahasim me vetëm 14 për qind duke u mbështetur në të ardhurat nga puna dhe 4 për qind merr pension ose të ardhura sociale. Në vitin 2008, 34 për qind e popullsisë ende jetonte në varfëri, me 14 për qind në varfëri të skajshme (ESK 2005). Ka dallime të mëdha ndërmjet niveleve të zhvillimi njerëzor në rajone të ndryshme, me varfëri të skajshme më të përhapur në qytete të mesme të tilla si Ferizaj, Mitrovica dhe Peja se as në zonat rurale ose kapitalin.
- Migrimi nga Kosova
2.1 Trendet gjenerale
Nuk është e lehtë për të identifikuar modelet historike dhe aktuale të migrimit në Kosovë bashkëkohore. Edhe pse valët e mëdha të migrimit të detyruar në vitin 1999, dhe kthimin e mëvonshme, janë cituar gjerësisht (ESI 2009; IOM 2005; UNFPA 2003), migrimi ekonomik ka qenë një strategji të përbashkët jetese për dekada të tëra për kosovarët,lëvizjet e brendshme dhe rajonale kanë qenë gjithashtu pjesë e profilit migratore të shtetit, por nuk janë regjistruar edhe (shih tabelën 1) (ESI 2006; UNFPA 2000).
Tabela 1: Levizjet,e emigrantëve dhe imigrantëve e fundit (1998-2012) nga Rajoni në mijëra
2.2 Migrimi fuqisë puntore
Prodhimi vlerësime të sakta të shkallës së emigrimit është veçanërisht e vështirë në rastin e Kosovës. Si një steti, para së Jugosllavisë, pastaj i Serbisë dhe Malit të Zi, pothuajse nuk ka të dhëna janë mbledhur veçmas për Kosovën për disa dekada, qoftë brenda shtetit, ose në vendet pritëse (IOM 2004; ESI 2006; Korovilas 2006b). Megjithatë, është e qartë se emigracioni ka qenë pjesë e historisë dhe traditës së Kosovës (Blaku 1996). Vendbanimi kosovar në Evropën Perëndimore daton në fund të 1940 (Blumi 2003), dhe lëvizjet më të rëndësishme kanë ndodhur që nga viti 1960, në tri faza kryesore Vala e parë e emigrantëve janë larguar nga Kosova në 1960 për të punuar si punëtorë të “përkohshëm” e ftuar në Perëndim, një model që zvogëluar gjatë viteve 1970. Së dyti, heqja e statusit autonom në vitin 1989, e ndjekur nga shkarkimin e dhjetëra mijëra shqiptarëve nga punët e tyre, dhe shërbimi i detyrueshëm ushtarak për serbët gjatë kohës së Millosheviqit tej rritur presionet e emigracionit (Bajic 2006; Dahinden 2005). Së treti, shpërthimi i luftës në Kosovë në, 1998 çoi në një valë të re të emigracionit, kryesisht si azilkërkues, por edhe si emigrantë klandestinë që arrijnë në Evropën Perëndimore nëpërmjet rrjeteve sociale të komuniteteve të Kosovës tashmë u vendosën atje (Koser 2000; Kostovicova dhe Petreshi 2003).
- Politikat për zhvillim ekonomik
Standardet për Kosovën ishin agjenda e para zakonisht pranohet zhvillimi për Kosovën (SIDA 2005a). Dokumenti u nisur nga Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara (PSSP) në dhjetor 2003 dhe përfshin standardet që Kosova duhet të arrijë në pajtim me Rezolutën e Këshillit të Sigurimit 1244 dhe Kornizës Kushtetuese të vitit 2001 (http: // www .unmikonline.org / standarde / index.html). Të “Standardet” janë të organizuar në tetë kapituj: funksionimin e institucioneve demokratike; rregull i ligjit; lirinë e lëvizjes; kthim të qëndrueshëm dhe të drejtat e komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre; ekonomi; të drejtat e pronësisë; Dialogu dhe Trupat Mbrojtëse të Kosovës. në mars 2004 UNMIK-u dhe IPVQ-ja ranë dakord së bashku në një Plani për Implementimin e Standardeve për Kosovën (PISK), i cili përmban506 veprime që elaboron mbi Standardet në mënyrë që të ndihmojë qeverinë për të zbatuar kornizën(UNMIK / IPVQ 2004). Në të kundërt, Strategjia e Zhvillimit të Kosovës dhe Planin (SPZHK) 16, i cili ka filluar në mes të vitit 2005 dhe ka për qëllim për të siguruar qeverinë me një vizion të zhvillimit deri në vitin 2020, dhe një kornizë afatmesme të shpenzimeve (KASH), kërkon të përgjigjet nevojës e institucioneve të Kosovës dhe donatorëve për një strategji të informuar dhe koherente të zhvillimit. Strategjia bazohet në tre shtylla: të dhëna nga shoqëria civile; Kuadri makroekonomik; dhe 22 grupeve sektoriale të punës, i përbërë nga stafi i ministrisë dhe ekspertë të njohur. Kuadri makroekonomik paraqet shtyllën kryesore të strategjisë kombëtare të gjerë dhe gjithashtu kornizën kryesore në të cilën përgatitjen e politikave specifike do të bazohet në të ardhmen.
- Ndikimi i migrimit në zhvillim
Të rrënjosur në histori dhe traditë të Kosovës, migrimi ka qenë edhe lavdëruar për kontributin e saj në zhvillimin, dhe fajësoi për rolin e saj në mos zhvillimin. Migrimi sigurisht ka qenë një rezultat i prapambetjes ekonomike të shtetit dhe kjo është po ashtu pjesë e qëndrimit stoik kosovarëve drejt margjinalizimit, persekutimi dhe varfëria. Kështu, ndërsa dhembja është maskuar nën klishe ‘Hfz m’u pajtu’ (Ne duhet ta pranojmë atë), meshkujt kosovarë tradicionalisht kanë ‘zgjedhur’ të migrojnë si të vetmen shpresë për të siguruar për familjet e tyre dhe për t’i shpëtuar varfërisë (Reineck 1993, ESI 2006 cituar Reineck 1991). Ka pasur një vëllim të ndikimit të migrimit mbi gjendjen aktuale ekonomike dhe demografike në Kosovë. Kështu migrimi ka qenë një alternativë për papunësinë afatgjatë, dhe kjo ka amortizuar ndoshta potencial për presion politik në shtet (Shatri 2005). Për më tepër, dërgesat e emigrantëve kanë krijuar punësim private dhe kanë, në një farë mase, të mbushur boshllëkun në sistemin përkrahjes sociale (FMN 2004). Ka një besim të përbashkët gjerësisht në Kosovë se “diaspora” ka një potencial të madh për të kontribuar në ekonominë e shtetit .. Kjo mbështetet pjesërisht nga studime që tregojnë se diaspora substanciale e Kosovës ka një tendencë të lartë për të dërguar (Korovilas 2006b, Sherrell dhe Hyndman 2006). Për shembull, IOM (2004) ka gjetur se në mesin e emigrantëve nga Shqipëria, Maqedonia, dhe Kosova në Belgjikë, Itali, Gjermani dhe Mbretëria e Bashkuar, emigrantët kosovarë kanë pasur tendencë më të lartë për të dërguar (63 për qind, krahasuar me 52 për qind mesatarisht në mesin e të gjitha grupet e emigrantëve, 47 për qind në mesin e shqiptarëve dhe 32 për qind në mesin e maqedonasve). Nga ana tjetër, disa burime tregojnë se remitancat përbëjnë një nga burimet më të mëdha të të ardhurave në Kosovë, edhe pse vlerësimet e shumës së tyre të saktë ndryshojnë në thelb, të ndryshme mes € 375 million (FMN 2006) dhe € 540 million(Korovilas 2006b).
- Konkluzionet
Dëshmi në Kosovë, tregon se shteti ka një ekonomi në stanjacion, normat e larta të papunësisë, popullata shumë e re se mungon qasje në mundësitë e punësimit dhe pjesëmarrjen në vendimmarrje, grupet e margjinalizuara të rrezikuara, pabarazia gjinore e lartë dhe varfëria e përhapur. Historia tregon se kosovarët kanë qëndruar deri në politika përjashtuese dhe politikave që lënë ato të margjinalizuara nga institucionet kryesore dhe angazhimit politik dhe kanë shikuar të migrimit si një mjet për përmirësimin e jetesës së tyre.
Në përgjithësi, Kosova ka një zhvillim të pazakontë dhe profilin e migrimit, por prova të kufizuar në dispozicion tregon se emigracioni dhe dërgesat kanë qenë një burim i rëndësishëm për Kosovën. kontributet e diasporës kanë qenë vendimtare për kosovarët në pika të mëdha në historinë e shtetit, dhe vazhdojnë të jenë si jetike sot për ekonominë e saj, edhe në qoftë se remitancat janë parë të jenë rënduar pabarazitë në të ardhura dhe ka shqetësime në lidhje me marrëdhëniet e supozuar ndërmjet migracionit dhe prapambetjes sociale në zonat rurale.
Si rezultat i kësaj, presioni për të lehtësuar riatdhesimin e azilkërkuesve të refuzuar kosovar dhe mungesa e rrugëve të migracionit ligjore pritet të ketë një efekt të dëmshëm në zhvillimin dhe më tej përkeqësojnë varfërinë në shtet. Pjesërisht, kjo reflekton varësinë e lartë të ekonomisë së Kosovës për dërgesat, dhe problemet serioze ekonomike dhe sociale duke u ndjerë në shtet, asnjëra prej të cilave janë të dëshirueshme. Megjithatë, duke pasur parasysh ngurrimin e politikëbërësve evropianë, dhe dështimi i institucioneve të Kosovës për të adresuar në mënyrë efektive problemet e saj, Kosova ndoshta ka nevojë për migrimin, të paktën për një kohë të gjatë.
M.sc kandidat Nuhi Çerkini
International ECPD Conference – Pula, Croatia .
