Vetë – kontrolli i gjirit, ose ekzaminimi i rregullt i gjinjve tuaj, mund të jetë një mënyrë e rëndësishme për të identifikuar një kancer të gjirit herët, kur ka më shumë të ngjarë të trajtohet me sukses. Ndërsa asnjë test i vetëm nuk mund të zbulojë të gjithë kanceret e gjirit herët, shume ekspert besojnë se kryerja e vetë ekzaminimit të gjirit në kombinim me metodat e tjera të kontrollimit mund të rrisë shanset e zbulimit të hershëm.
Gjatë viteve të fundit, ka pasur disa debate rreth asaj se sa i vlefshëm është vetë-ekzaminimi i gjirit në zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit dhe rritjen e gjasave për mbijetesë. Për shembull, një studim i vitit 2008 i gati 400,000 grave në Rusi dhe Kinë raportoi se vetë-ekzaminimi i gjirit nuk ka një ndikim domethënës në normat e mbijetesës së kancerit të gjirit dhe madje mund të shkaktojë dëm duke shkaktuar biopsi të panevojshme (heqja dhe ekzaminimi i indeve të dyshimta). Për shkak të pasigurisë së vazhdueshme të ngritur nga kjo dhe studime të tjera, Shoqata Amerikane e Kancerit nuk rekomandon më vetë-ekzaminimin e gjirit si një mjet kontrollimi për gratë me një rrezik mesatar të kancerit të gjirit.
Sidoqoftë, shumica e studimeve thonë që vetë-ekzaminimi i gjirit është një metodë e dobishme dhe e rëndësishme e kontrollimit të gjirit, veçanërisht kur përdoret në kombinim me ekzaminime të rregullta fizike nga një mjek si mamografia dhe në disa raste ultrazëri. Secila prej këtyre metodave të detektimit funksionon në mënyrë të ndryshme dhe ka pikat e dobëta të saj dhe të forta. Vetë-ekzaminimi i gjirit është një metodë e përshtatshme, pa kosto, që mund ta përdorni rregullisht dhe në çdo moshë. Ne rekomandojmë që të gjitha gratë në mënyrë rutinore të kryejnë vetë-ekzaminime të gjirit si pjesë e strategjisë së tyre të përgjithshme të shqyrtimit të kancerit të gjirit.
Si të bëni një vetë-ekzaminim të gjirit: Pesë hapat
Hapi 1: Filloni duke parë gjoksin tuaj në pasqyrë me shpatullat drejt dhe krahët në ijë. Ja se çfarë duhet të kërkoni:
Madhësinë, formën dhe ngjyrën e gjinive të zakonshëm;
Gjinjtë që formohen në mënyrë të barabartë pa shtrembërim ose ënjtje të dukshme;
Nëse shihni ndonjë një nga ndryshimet e mëposhtme, tërhiqeni vëmendjen mjekut tuaj: kokrra, rrudhosje ose fryrje të lëkurës; thitha që kanë ndryshuar pozicion ose thithë e shtyrë brenda ne vend që të dal jashtë;
Skuqje, plagë, njolla ose ënjtje.
Hapi 2: Ngrini krahët dhe kërkoni të njëjtat ndryshime sikurse ne hapin e parë.
Hapi 3: Ndërsa jeni në pasqyrë, shikoni për ndonjë shenjë të lëngut që del nga një ose nga të dy thithat (ky mund të jetë një lëng ose gjak i lëngshëm, qumështor ose i verdhë).
Hapi 4: Ndjeni gjinjtë tuaj ndërsa jeni shtrirë, duke përdorur dorën tuaj të djathtë për të ndjerë gjirin tuaj të majtë dhe pastaj dorën tuaj të majtë për të ndjerë gjirin tuaj të djathtë. Përdorni një prekje të fortë dhe të butë me gishtërinjtë e parë të dorës tuaj, duke i mbajtur gishtat të rrafshët dhe të bashkuar. Përdorni një lëvizje rrethore, me madhësinë e një çereku. Mbuloni të gjithë gjoksin nga lart poshtë, nga njëra anë në tjetrën – nga kocka e jakës deri në pjesën e sipërme të barkut dhe nga sqetulla deri te dekolteja juaj. Ndiqni një model për tu siguruar që keni mbuluar tërë gjoksin. Ju mund të prekni edhe thithën, duke lëvizur në qarqe më të mëdha derisa të arrini buzën e jashtme të gjirit. Ju gjithashtu mund të lëvizni gishtat lart e poshtë vertikalisht, në rreshta, sikur të kositnit një lëndinë. Kjo qasje lart e poshtë duket se funksionon më së miri për shumicën e grave. Sigurohuni që të ndjeni të gjitha indet nga pjesa e përparme në pjesën e pasme të gjinjve tuaj: për lëkurën dhe indet poshtë, përdorni presion të lehtë; përdorni presion mesatar për indet në mes të gjinjve tuaj; përdorni presion të fortë për indin e thellë në pjesën e pasme. Kur të keni arritur indin e thellë, duhet të jeni në gjendje të ndiheni të prerë në pjesën e brinjëve.
Hapi 5: Më në fund, ndjeni gjoksin tuaj ndërsa jeni në këmbë ose ulur. Shumë gra zbulojnë se mënyra më e lehtë për të ndjerë gjoksin e tyre është kur lëkura e tyre është e lagur dhe e rrëshqitshme, kështu që shumicës iu pëlqen ta bëjnë këtë hap në dush. Mbuloni tërë gjoksin tuaj, duke përdorur të njëjtat lëvizje të duarve të përshkruara në hapin e katërt.
ECMI Kosovo realizon projektin 18 muajsh CARES – Cross-border Actions in the Reproductive Health Sector / “Aktivitetet Ndërkufitare në Sektorin e Shëndetit Riprodhues CARES” qëllimet kryesore të këtij projekti përfshijnë prokurimin e pajisjeve për qendrat shëndetësore, organizimin e fushatave promovuese për parandalimin e kancerit, ngritjen e vetëdijes për rëndësinë e kontrollave rutinore, publikime të ndryshme mbi shëndetin riprodhues, konferencë ndërkufitare etj. Projekti financohet nga Bashkimi Evropian në kuadër të Programit të Bashkëpunimit Ndërkufitar Mali i Zi – Kosovë 2014-2020, dhe në Mal të Zi është bashkëfinancues Ministria e Administratës Publike. Ky projekt zbatohet nga FORS Montenegro së bashku me Qendrën Evropiane për Çështje të Minoriteteve Kosovë (ECMI Kosova). Si përfitues direkt të këtij projekti janë shteti i Kosovës dhe Malit të Zi, specifikisht komunat Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Gusinje, Petnjica, Plav, Kolasin Mojkovac dhe Rozhaj në Mal të Zi dhe komunat Pejë, Istog, Klinë, Deçan dhe Gjakovë në Kosovë. Ky njoftim u përgatit me ndihmën financiare të Bashkimit Evropian. Përmbajtja e artikullit është përgjegjësi e vetme e Qendrës Evropiane për Çështje të Minoriteteve Kosovë (ECMI Kosova) dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si pasqyrim i pikëpamjeve të Bashkimit Evropian. Ky mbishkrim nuk paragjykon statusin e Kosovës dhe është në përputhje me Rezolutën 1244 Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara dhe opinioni i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për Deklaratën e Pavarësisë së Kosovës.
