Në një ngjarje të veçantë kulturore, Biblioteka Kombëtare “Pjetër Bogdani” në Prishtinë hapi dyert për një përurim të rëndësishëm: botimin e librit “Shqiptarët e lashtë dhe Krijimi i Istrias” nga historianin slloven Peter Štoka. Ky botim, i cili hedh dritë mbi prani dhe ndikimin e shqiptarëve në Istria, u shoqërua me një ekspozitë dokumentesh dhe fakte historike që dëshmojnë lidhjet e thella mes këtyre dy popujve.
Peter Štoka, një studiues i njohur nga Kopri i Sllovenisë, ka përmbledhur në këtë vepër një mori fakte dhe dokumente që dëshmojnë për praninë e shqiptarëve në Istria që nga periudha antike. Libri përfshin informacione mbi Kaonët dhe Colchët, popuj ilirë që kanë banuar në këtë rajon, si dhe mbi ndikimin e tyre në kulturën dhe historinë e Istrias. Një nga kapitujt më të rëndësishëm të librit është ai që trajton periudhën e dominimit romak në Istri dhe ndikimin e shqiptarëve në këtë periudhë.
Përkthimi i kësaj vepre në shqip është realizuar nga Dr. Pëllumb Qazimi, ambasador i Kosovës në Slloveni, i cili ka kontribuar në afrimin e dy kulturave dhe në promovimin e trashëgimisë historike të shqiptarëve. Në përurim morën pjesë gjithashtu ambasadorja e Sllovenisë në Kosovë, z. Minca Benedejčič, dhe studiues të tjerë të fushës. Ata theksuan rëndësinë e këtij botimi për njohjen dhe ruajtjen e lidhjeve historike mes shqiptarëve dhe popujve të tjerë të Ballkanit.
Gjatë promovimit, të pranishmit patën mundësinë të shohin dokumente të ndryshme, përfshirë letra, hartat dhe shënime të periudhave të ndryshme historike që dëshmojnë për praninë e shqiptarëve në Istria. Një nga dokumentet më të rëndësishme ishte një letër e vitit 1655, ku kapiteni shqiptar Nicolò Cechlina kërkonte leje nga Senati i Venedikut për të vendosur 50 familje shqiptare në një vend të caktuar në Istri. Ky dokument tregon përpjekjet e shqiptarëve për të ruajtur identitetin e tyre dhe për të kontribuar në zhvillimin e rajonit.
Ky botim ka një rëndësi të veçantë për ruajtjen e trashëgimisë kulturore të shqiptarëve dhe për njohjen e historisë së tyre në rajon. Ai kontribuon në pasurimin e dijes historike dhe në forcimin e lidhjeve mes popujve të Ballkanit. Në një kohë kur identiteti dhe kultura janë shpesh të kërcënuara, ky libër është një dëshmi e rëndësishme e qëndrueshmërisë dhe kontributit të shqiptarëve në zhvillimin e rajonit.
Përurimi i librit “Shqiptarët e lashtë dhe Krijimi i Istrias” që u përkrah dhe u mbështet nga Shoqata “Iliria” në Kopër dhe Kryetari i Shoqatës, Heset Ahmeti, është një ngjarje e rëndësishme që thekson rëndësinë e njohjes dhe ruajtjes së historisë dhe kulturës së shqiptarëve. Ky botim është një hap i rëndësishëm në promovimin e trashëgimisë kulturore dhe në forcimin e lidhjeve mes popujve të Ballkanit. Përmes këtij libri, historianët dhe studiuesit mund të thellojnë njohuritë e tyre mbi historinë e shqiptarëve dhe ndikimin e tyre në zhvillimin e rajonit.
