Sipas statistikave të Serbisë, nën Serbi, pra edhe në Luginën e Preshevës që ndodhet ende nën okupimin e Serbisë, jetonin në vitin 1991, 74.303 Shqiptarë, derisa në vitin 2002, jetonin 61.647 Shqiptarë, ndërsa në vitin 2011, jetonin 5.809 Shqiptarë!
Derisa askush pos shovinistët serbë, nuk pajtohen me këto shifra, pasi janë shifra qëllimisht të orkestruara, për spastrim etnik të Shqiptarëve. Derisa në vitin 1991, Shqiptarë llogariteshin në mbi 120.000 në Luginë të Preshevës. Ndërsa regjistrimi i vitit 2011, ishte bojkotuar plotësisht.
Lugina e Preshevës, përpara se të pushtohej nga Mbretëria e Serbisë, ishte territor i pushtuar si gjithë territori i Gadishullit Ilirik( Ballkanik), nga Perandoria Osmane. Me lindjen e shteteve ballkanike, në këtë rast edhe me lindjen e shtetit të Serbisë, i’u kanos rreziku Trojeve Shqiptare. Njëjtë ndodhi edhe me Luginën e Preshevës.
Mbretëria e Serbisë, nga pasivitet 1867, filloi të rrezikonte trojet Shqiptare të Sanxhakut të Nishit, e më gjerë.
Mbretëria serbe, lidhi marrëveshje me Mbretërinë Greke, më 26 korrik 1867, i njohur si Traktati i Vëslaut, kundër Perandorisë Osmane të luftonin, derisa Trojet tona mbaheshin të okupuara nga kjo perandori. Kjo marrëveshje parashihte edhe cenimin e integritetit të Trojeve Shqiptare, ku Serbia kërkonte të merrte të ashtuquajturën “Serbi e vjetër” ( ku e përfshinin edhe tërë territorin e Luginës së Preshevës, por edhe Kosovën dhe Iliridën-Maqedoninë). Në shkurt 1868, nënshkruan edhe Konventën Ushtarake.
Mbretëria Serbe, më 13 dhjetor 1877 dhe 5 shkurt 1878, të mbështetura nga Rusia, si udhëheqëse Pansllavike, e që nga 3 marsi 1878 i’u bashku edhe Mali i zi, derisa Rusia në Transkaukaz si dhe në Ballkan luftonte kundër Perandorisë Osmane, njihet si fillimi i Rrezikut për Preshevën, Bujanovcin dhe Medvegjën. Forcat serbe, morën territoret Shqiptare të Sanxhakut të Nishit, e deri në Vranjë.
Edhe pse Austro-Hungaria me Rusinë kishte bë një marrëveshje të fshehtë, për ndarjen e zonave të influencës në Ballkan, më 8 korrik 1876, ( Marrëveshja e Reichstadt). Këtu trajtohej për herë të parë çështja Shqiptare, Rusia tërësisht mohonte qenësinë Shqiptare, derisa Austro-Hungaria plotësisht kundërshtonte këtë. Kjo marrëveshje është plotësua edhe me Marrëveshjen sekrete të Budapestit, e që po ashtu ishte plotësuar më pas edhe me një marrëveshje tjetër
shtesë të 18 mars 1877, ku theksohej që Austro-Hungaria do duhej të qëndronte neutrale në luftën Ruso-Turke, kurse shpërblim do mund ta merrte Bosnjën dhe Hercegovinën, ndërsa Sanxhaku i Novi Pazarit do të rregullohej me një marrëveshje të veçantë. Në këtë rast Austro-Hungaria, garantonte që s’do cenonte Serbinë, Rumaninë, Bullgarinë dhe Malin e Zi, të cilat Rusia i kishte si satelitë të saj. Si kusht shihej që nëse do prishej plotësisht Perandoria Osmane, do bëheshin të pavarura Bullgaria,
Rumania dhe Shqipëria.Kjo luftë mbaroi me gjunjëzimin e Perandorisë Otomane, e që u nënshkrua Traktati i Shën Stefanit më 3 mars 1878, ku nga Rusia u krijua Bullgaria e Madhe.
Traktati i Shën Stefanit, i jepte Serbisë edhe territore Shqiptare si Sanxhakun e Nishit, e deri në Vushtrri- Mitrovicë, ku përfshihej edhe Medvegja, sipas nenit 3.
Derisa Bullgaria sipas këtij Traktati, do merrte Preshevën dhe Bujanovcin, siç thuhet në nenin 6 të këtij traktati.
Fuqitë e mëdha Evropiane, ishin të pezmatuara nga ky zgjerim influence e Rusisë në Ballkan, nga kjo thirrën Kongresin e Berlinit që do dal edhe Traktati i Berlinit.
Konferenca Ndërkombëtare e Londrës, e marsit 1877, fare nuk e shqyrtoi çështjen Shqiptare si komb i veçantë! Por që vetëm e rregullonte Bullgarinë, e cila përfshinte edhe territoret Shqiptare (Kaçanikun, Tetovën, Gostivarit, Kërçovës, Dibrës deri në Drin).
Bashkimi i Shqiptarëve, në qëllimin për arritjen e objektivave politike, doli në shesh vetëm pas formimit të Komitetit të Janinës, maj 1877. Ku e udhëhoqi Abdyl Frashëri, biseduan me Greqinë, që të krijonin aleancë- në krijimin e shtetit të përbashkët Shqiptaro-grek, e cila nuk u arrit shkaku i qëllimeve ekspansioniste greke. Nga ky rast lindi Objektivi Kombëtar Shqiptar për Çlirim të Kombit Shqiptarë, e që jo pak u kundërshtua dhe luftua ( veçmas nga turkofilët)!
Më 18 dhjetor 1877, në Stamboll, u kriju Komiteti i Stambollit( Komiteti Qendror për Mbrojtjen e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare), ku kërkesa kryesore ishte një shtet Shqiptarë nën vasalitetin e Sulltanit. Shtetet kombëtare të Ballkanit, tashmë ishin formua, si Greqia, Serbia, Mali i Zi etj ( këto dy të fundit do u njihej ndërkombëtarisht Pavarësia me Kongresin e Berlinit).
Derisa më 13 qershor 1878, në Berlin do mbahej Kongresi i Berlinit, 3 ditë përpara në Prizren u formua Lidhja e Prizrenit, në të cilin u miratua dy akte vendimtare: Kanuni- Kararnameja (Akti i Vendimeve) dhe Talimati( Urdhëresa), më 17 qershor 1878
Neni 1 i Kanunit, theksonte se qëllimi i Lidhjes së Prizrenit ishte mbrojtja e tërësisë tokësore të Perandorisë Osmane. Në nenin 2 thuhej që Lidhja e Prizrenit do e luftonte çdo kë që do përpiqej ta dobësonte autoritetin e qeverisë osmane!Mirëpo në nenin 6, theksohej që Lidhja e Prizrenit kundërshtonte vetëm lëshimin e tokave Shqiptare. Nga 13 qershor deri më 13 korrik 1878, u zhvillu Kongresi i Berlinit, ku merrnin pjesë Fuqitë e Mëdha: Britania e Madhe, Rusia, Franca, Austro-Hungaria, Italia, Gjermania dhe Perandoria Osmane, dhe 4 shtetet ballkanike Greqia, Serbia, Romania dhe Mali i zi, derisa Shqiptarët nuk përfaqësoheshim, edhe pse dërguan me dhjetëra peticione.
As Bullgaria nuk përfaqësohej edhe pse Rusia kërkonte që të merrte pjesë! Kongresi i Berlinit nuk mori parasysh aspak të drejtat e popujve, por trajtoi-pajtoi vetëm interesat e Fuqive të Mëdha, ku Gjermania e mbështeste Austro-Hungarinë, Britania, Austro-Hungaria tentonin ta minimizonin influencën ruse në Ballkan, ndërsa Franca dëshironte vetëm izolimin e Gjermanisë, kurse Italia dëshironte zvogëlimin e influencës së Austro-Hungarisë në Ballkan.
Traktati i Berlinit në aspektin juridik, mbetet bazamenti i vetëm mbi të cilën Serbia okuptoi dhe deri më sot administron kolonin, pra Medvegjën dhe pjesët etnike Shqiptare të Sanxhakut të Nishit e deri në Vranjë. Sipas këtij Traktati, në nenin 1, Bullgaria mbetej nën vasalitetin e Sulltanit, por me qeveritarë të krishtere dhe milici kombëtare. Nenin 2, definonte territori i Bullgarisë, i cili u zvogëlua, krahasuar me territorin që kishte nga Shën Stefani-e që nuk e përfshinte Luginën e Preshevës dhe as territore të tjera Shqiptare! Neni 26, i njihte Pavarësinë Malit të zi.Neni 35 rregullonte të drejtat fetare dhe politike nën Serbi, ndërsa në nenin 36 kufizohej territori i shtetit serbë, i cili ishte zgjerua disa fish, që përfshinte brenda saj edhe malet e Kopaonikut, lumin Ibër dhe Sitnica deri edhe Medvegjën. Derisa Bujanovci dhe Presheva ende mbetën nën okupimin Osman, e që kufiri me Serbi ishte matanë Bujanovcit tek Mali Shën Ilia! Ndërsa në nenin 39, trajtohej çështja e pronësisë së myslimanëve në territoret e okupuara nga Serbia, e që në asnjë rast nuk trajtohej aspak çështja, territori, prona, kërkesat politike etj të Shqiptarëve!
Sanxhaku i Nishit, Vranjës, Leskocit, etj i ishin dhënë Bullgarisë, derisa në Kongresin e Berlinit, këto i’u falën Mbretërisë së Serbisë.
Nga ky çast i Historisë, rrodhi tragjedia për komunën e Medvegjës, e cila deri më sot mbetet e robëruar nga Serbia, e që bashkëvuajtëse me të ishin edhe Sanxhaku i Nishit, Piroti, Leskoci, Kurshumlia, Prokulpa, Jabllanica, Vranja, Vllasina, etj, prej të cilave u zhdukën Shqiptarët!
Me këto akte gjenocidi, krime lufte, spastrimi etnik, masakrat, njihen si institucione juridike, që do lindin më pas, e që e tërë bota do i përdorë në komunikime dhe çështje juridike.
Shkruan: Drita Jashari
