Shkruan: Refik HASANI Institucionet e Kosovës nuk duhet të hezitojnë edhe më tej, por legjislatura e gjashtë e Parlamentitë të Kosovës duhet të përgatitë dhe të miratojë një deklaratë, pse jo edhe një rezolutë lidhur me shkeljen e të drejtave të shqiptarëve për Krahinën e mbetur nënë administrimin e Serbisë. Shqiptarët nga kjo pjesë me të drejtë presin që Kosova të ngrit zërin, shtrojë dhe mbrojë të drejtat tona që na takojnë si ato individuale dhe ato kolektive. Kjo pjesë nuk duhet dhe nuk mundë të jetë një monedhë dhe çmim që Serbia duhet ta njoh Kosovën dhe të sakrifikohen shqiptarët nga tri komunat. Shqiptarët nga Komuna e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës janë një kartë e fortë për Kosovën nëse dihet të shfrytëzohet mirë, duhet të jenë një balansues në masën e kandarit politik dhe diplomatik me serbët lokal të Kosovës.Prishtina së bashku me Tiranën, në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, ta ngritin çështjen e pazgjidhur të shqiptarëve nga komuna e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës. Çështja e shqiptarëve nga komuna e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës duhet të jetë edhe në agjendën, fjalorin dhe temën e bisedave në të gjitha nivelet për të gjithë, veçmas nga Presidenti, Kryeministri, kryetari i Kuvendit dhe Ministri i Punëve të Jashtme të Kosovës. Për diplomacinë e Tiranës dhe politikën e Prishtinës, hapësira e tri komunave ende është-temë tabu, prandaj duhet sa më parë të ,,shkrihet” , kjo temë lidhur me qëndrimin që kanë mbajtur dhe ende janë duke mbajtur institucionet e dy shteteve ndaj shqiptarëve në këto tri komuna. Është momenti i fundit që diplomacia e Tiranës në bashkëpunim me politikbërsit e Prishtinës të thonë të vërtetën për shqiptarët. Është për të ardhur keq që asnjëherë deri tani në vija institucionale të dy shtetet, Kosova e Shqipëria, nuk kanë debatuar në parlamentet e tyre me ndonjë pikë të rendit të punës rreth gjendjes së shqiptarëve.Është gabim politik dhe diplomatik nëse mendohet që Kosova i ka,,duart e lidhura” që ta mbrojë çështjen e të drejtave individuale dhe kolektive të shqiptarëve të kësaj ane. Në asnjë rast nuk guxon të përsëritet gabimi i funskionimi të zyrës në kuadër të Komunës së Gjilanit në bazë të rezolutës të Paalamentit të Kosovës. Edhe në bisedimet, në mesë të Prishtinës dhe Beogradit duhet të përqendrohen edhe rreth reciprocitetit, sukcesionin e mbetur nga ish-ngrehina artificiale e quajtur Jugosllavi dhe çështjet tjera si të pagjeturit, etj. Kosova veçmas pas 17 shkurti 2008, nuk mund të arsyetohet pse çështjen e shqiptarëve nga kjo pjese nuk e ka shtruar për ta debatuar. Me të drejtë ne popullata shqiptare nga komuna e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës jemi duke pritur nga Tirana, veçanërisht nga Prishtina, që ta ngritin zërin, mbrojnë dhe përfaqësojnë edhe interesat tona në këtë hapësirë etnike shqiptare. Kjo krahinë është mbetur në harresë, nën mëshirën e kohës. Ne shqiptarët e ish-Jugosllavisë si qendër të shkollës dhe dijës, e kemi patur Prishtinën, e kemi patur ,,busull e orientimit”.Minoriteti serbë në Kosovë i gëzon të gjitha të drejtat, bile më shumë se ç’ju takojnë edhe me çdo të drejtë ndërkombëtare. Janë të përfaqësuar me njëzet ulëse në parlament të Kosovës, i udhëheqin dy ministri.Shqiptarët nga Komuna e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës janë të privuar nga të gjitha të drejtat individuale dhe kolektive. Rajoni i kësaj krahine gjendet në jug të Serbisë, përgjatë vijës administrative me Kosovën, në një sipërfaqe tokësore prej 1249 km2, me 138 vendbanime, 85 bashkësi lokale dhe17 zyre të vendit. Sipas vlerësimit të regjistrimit të vitit 1991 në tri komunat me shumicë shqiptare, jetojnë 101.549 banorë. Edhe pse kanë këtë numër përafërsisht sa janë serbët lokal të Kosovës, shqiptarët sot nga tri komuna, nga Serbia vazhdimisht injorohen, përbuzen dhe shkelen të drejtat e tyre, nuk ka media dhe ka ngulfatje të informimit në gjuhën shqipe, mungon përkujdesja shëndetësore, nuk ka ndonjë Spital regjional, por shqiptarët bredhin për shërim herë në Prishtinë, Nish, Shkup e Beograd. Nuk u bë pagimi i dëmeve të luftës dhe nuk i investuar për kthimin e të dëbuarve dhe kategorisë së të zhvendosurve shqiptarë. Nuk ka ende amnisti për luftëtarët e UÇPMB-së, përkundrazi arrestimet nuk kanë të ndalur. Përdorimi i flamurit dhe gjuhës shqipe nëpër institucione shtetërore ende është çështje e pazgjidhur në tri komunat e cekura.Asnjëherë nuk u tërhoq një paralele krahasimore për investimet se sa janë bërë për kthim të serbëve lokal të Kosovës dhe të zhvendosurve të ardhur nga andej që janë në Kosovë. Kjo Krahinë është shndërruar në një karantinë militarizimi të forcave paramilitare me shumë baza ushtarake të ushtrisë Serbe, ku janë vendosur pjesëtarët e xhandarmërisë dhe forcave elite speciale që krijojnë frikë dhe mbjellin një psikozë të pasigurisë. Në tri Komunat e cekur më lartë mungon liria e lëvizjes veçmas në komunën e Medvegjës, Karadakë të Preshevës dhe Malësinë e Bujanocit. Institucionet e Kosovës duhet të na japin instruksione të menduara mirë dhe shumë të qarta për çështjen e Këshillit Nacional, marrëveshjes së Konçulit, pjesëmarrjes apo jo të neve shqiptarëve për parlament të Serbisë etj. Mediat tona shqiptare duhet të njoftojnë, sensibilizojnë dhe alarmojnë opinionin e gjerë, të shfaqin interesim më të madh për zhvillimet që po rrjedhin brenda Serbisë dhe qëndrimin e saj ndaj shqiptarëve në këtë republikë. Përfundimisht të hapet ,,kutia e pandorës” lidhur me ndërtimin e reciprocitetit Kosovë-Serbi, duke e shtruar në tavolinë edhe çështjen e kësaj Krahine dhe pasurit e shqiptarëve nëpër qytete të Serbisë.Institucionet e Kosovës të formojnë një qëndrim, platformë a strategji afatshkurtër, afatmesëm apo afatgjatë, se çfarë dhe si t’i artikulojnë kërkesat shqiptarët nga kjo pjesë. Në Kosovë jetojnë mbi 50 mijë banorë të ardhur si të dëbuar, zhvendosur nga konflikti dhe lufta e armatosur që nga qershori 1999, por asnjë shtëpi nuk është ndërtuar për këtë kategori. Kërkojmë dhe ju bëjmë apel bartësve të institucioneve të Kosovës se nuk duhet të kenë hezitim dhe ta thonë troç: Të drejtat që gëzojnë minoriteti serbë në Kosovë, nuk mund t’iu mohohen me kurrfarë konventash ndërkombëtare as shqiptarëve që jetojnë në Komunën e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës. Faktori ndërkombëtar për serbët lokal që jetojnë në Kosovë ka kërkuar garanci dhe janë duke i realizuar, por edhe i monitorojnë vazhdimisht plotësimin e këtyre të drejtave. Angazhime duhet të ketë edhe nga ky faktor për realizimin e po atyre të drejtave edhe për shqiptarët nga kjo pjesë, veçmas nuk guxon të mungoj përpjekja nga Prishtina.Është pa përgjegjësi totale, sjellja jo adekuate ndaj shqiptarëve të asaj pjese, kur Kosova deri më tani nuk ka caktuar as edhe një zyrtarë, Koordinator apo departament që do merret me problematikën e kësaj krahine!?. Politika e shtetit të Kosovës në bashkëpunim të ngushtë me dy Akademitë tona dhe diplomacinë e shtetit Shqiptarë duhet të hartojnë një strategji veprimi dhe duhet të ngrihet në të gjitha instancat relevante ndërkombëtare. Reciprociteti luan rol dominues në ndërtimin e të gjitha marrëdhënieve në mesë të dy shteteve fqinje për shtetasit e njëri-tjetrit. Nuk duhet të pritet dhe të mbesim,,duke e pritur godon”, a thua kur Serbia do ta njoh Kosovën si shtet. Republika e Kosovës duhet të kërkojë të drejtat e shqiptarëve në Serbi nëse dëshirojmë ndërtimin e raporteve të shëndosha në mesë të dy popujve më të mëdhenj të kësaj pjese të Ballkanit. Kjo duhet të jetë formulë e raporteve në mes të Kosovës dhe Serbisë, si dy shtete që pretendojnë të bëhen pjesë e Bashkimit Evropian.