29,03,2024

Politika e Mundësive të Barabarta

Must Read

Arta G.Tahiri

Vendosja e demokracisë dhe rendit ligjor në vendet ish-komuniste i  dha jetë mendimit se sistemi  politik liberal kombinuar me ekonominë e tregut janë garanci  të mjaftueshme për prosperitetin e individit dhe për barazinë politike. Ky mendim mbizotëroi si  në diskutimet e opinionit publik, ashtu  dhe midis studiuesve të shkencave sociale. Si  përfundim, modeli i  nënshtetësisë sipas konceptit liberal-kapitalist u  mendua si më i  përshtatshmi për demokracitë e reja që  po  lindin. Ato bënë shumë pak  ndryshime në programet e tyre duke mos u kushtuar vëmendje aktorëve të rinj politik apo  individëve që ishin  lënë jashtë nga institucionet tradicionale politike.  Një përkufizim tepër i  ngushtë i ‘politikës’ ka bërë që të bllokohet pjesëmarrja politike masive e grave në sistemet post-socialiste. Njëkohësisht  futja e mekanizmave që do  ti siguronin pjesëmarrje të barabartë të grave shpesh u panë jo legjitime dhe të papranueshme. Një program i thjeshtëzuar i tipit liberal- demokratik ka dominuar marrëdhëniet midis sferës publike, private dhe intime gjatë periudhës së tranzicionit në Evropën Qendrore – Lindore .

Kështu që duke qenë në një atmosferë të tillë dhe në vendet e Ballkanit e më konkretisht në Kosovë, iniciativat që synojnë të zgjidhin problemet e grave në lidhje me pozitën e tyre në shoqëri dhe kërkesat e tyre për politika të mundësive të barabarta përballen  me tre lloj vështirësish. Së pari, ato duhet të përballen me faktin se politika konsiderohet si  diçka  jo profesionale, e korruptuar. Së dyti, iu duhet të përballen me lëvizje të cilat janë konformiste drejt avancimit të gruas në politikë ku shpesh gratë preferojnë dhe një strategji  individuale të vetë-realizimit që janë tipike për gratë me profesion . Së fundmi, këto  iniciativa përballen me legjitimimin e politikave liberal- kapitaliste, që është tepër I vështirë për t’u luftuar.

Pra është një përballje me një kulturë politike të vjetër të bazuar tashmë në modelin e tregut, që nuk e pranon dhe mbështet pjesëmarrjen politike sipas modelit të nënshtetësisë aktive.  Çështja e diskriminimit strukturor mbetet e patrajtuar nën arsyetimin se ligjet kundër diskriminimeve dhe mekanizmat përkatës ligjor e kushtetues mjaftojnë për arritjen e barazisë pa futjen e mekanizmave pozitive e mbështetëse që do të siguronin barazinë.

Eksperiencat tregon se nga perspektiva liberale, përpjekja për të future ligje mbi barazinë gjinore janë kritikuar si kundërshtuese të ‘ zgjedhjes së lirë’ dhe konkurrencës së shëndetshme.  Gjithashtu ekziston një përpjekje midis sociologëve dhe në media për ta shpjeguar psikologjikisht mungesën e pjesëmarrjen dhe të përfaqësimit të grave në politikë, njëlloj si për segregimin seksual të punës. Debate bëhet tepër i zjarrtë kur futet çështja e kuotave. Sapo  përmenden kuotat për përballemi me ligjërime që mbështesin stereotipit për ndarjen e roleve dhe punëve në baza gjinie.

Carol Lee Bacchi na thotë se veprimi politik në mënyrë të pashmangshme përfshin përdorimin e kategorive, të cilat nuk mund të jenë neutral. Mënyra se si përdoret një kategori në një veprim politik të caktuar është vendimtare për suksesin apo dështimin e atij veprimi. Për këtë arsye analiza e kategorive politike dhe ndërtimi i kategorive analitike janë procese shumë politike. Në rastin tonë është ‘gruaja’ ose gjinia, dhe qëllimi ynë është emërtimi i politikave reformuese kundër pabarazisë,  kategoria jonë është ajo  e ‘politikave për mundësi  të barabarta’.

Hipoteza që ngrihet është  se influence dhe bashkëpunimin midis dy sferave politike, ose me saktë nivelesh të veprimit politik, në veçanti politika shtetërore dhe institucionale ( përfshi këtu dhe partitë politike) dhe iniciativat e shoqërisë civile, të gjitha janë të domosdoshme për formulimin e politikës  së mundësive të barabarta dhe jetike për  përpjekjet për të rritur pjesëmarrjen dhe përfaqësimin e grave në vendim- marrje politike.

Ekzistojnë dy lloj strategjish për vendosjen e politikave për barazinë e mundësive, dmth modelet ‘nga lart poshtë’ dhe ‘ nga poshtë lart’ të përdorura nga institucionet dhe nga sektori i shoqërisë civile. Po  kështu përmbajtja e diskutimeve publike e politike në kontekstin e socio – politike është një faktor mjaft i rëndësishëm. Pjesëmarrja dhe përfaqësimi më i madh i grave në politike është rruga drejt politikave për barazinë e mundësive, por është gjithashtu dhe rezultat I këtyre përpjekjeve. Tre zona që duhet parë me vëmendje janë:

  1. Ekzistenca dhe forma e mekanizmave institucional për zbatimin e politikave për barazinë e mundësive,
  2. Shoqëria civile dhe programi politik për nxitjen e grave drejt fushës së politikës,
  3. Partitë politike, sistemet elektorale dhe influenca e tyre në shanset elektorale të grave.

 

Diskutim kryesor është ai mbi kuotat qoftë brenda sistemeve elektorale , qoftë tek partitë politike,  ku palët ndahen në dy  grupe: ato që mendojnë se sistemi i  kuotave do  t’i ofrojë grave mundësi të çajnë tavanin e qelqtë dhe të bëhen pjesë e vendimmarrjes politike dhe atyre që mendojnë se diskriminimi  pozitiv do  të ndikojë në harrimin e meritokracisë përkundrejt riparimit të dëmeve të mëparshme.

- Advertisement -spot_img
Të fundit

Prof. Asoc. Dr. Arbresha Meha sjell inovacion dhe praktika të mira të bashkëpunimit ndërmjet akademisë dhe industrisë nga Austria në Kosovë

Në një kohë kur bashkëpunimi ndërmjet akademisë dhe industrisë po bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm për zhvillimin e...

More Articles Like This

- Advertisement -spot_img